Blog

28 haftalık gebelik, hamileliğin 7. ayına denk gelir ve üçüncü trimester (son üç aylık dönem) başlar. Rahim hızla büyümüş, bebek dışarı çıkmaya giderek daha hazır hâle gelmiştir. Bu dönemde anne adayları genellikle yorgunluk, rahatsızlık ve değişen ruh halleri yaşar. 28. haftaya kadar gebelik, gebelik haftası sayımı son adet döneminin birinci gününden itibaren hesaplanır; 28. haftada yaklaşık 7 aylık hamile sayılırsınız. Doğuma çok az süre kalmıştır, bu nedenle hem fiziksel hem duygusal olarak hazırlıklar başlar. Gebelik testi ve tarama sonuçlarına göre bu noktaya gelindiği için gebelik büyük ölçüde doğrulanmıştır. Gebeliğin anlaşılması için yapılan beta-hCG testi, 25 mIU/mL’nin üzerinde pozitif kabul edilir. Pozitif bir test genellikle adet gecikmesini takiben ortaya çıkar. Ayrıca ilk aylarda bulantı, kusma, memelerde hassasiyet gibi erken gebelik belirtileri olabilir. Örneğin Amerikan Gebelik Derneği’ne göre hCG seviyesi 25 mIU/mL’nin üzerinde ise gebelik test sonucu pozitiftir. Gebeliğin ilk belirtileri arasında adet gecikmesi, sabah bulantısı, sık idrara çıkma, yorgunluk ve duygusal dalgalanmalar yer alır. Bu haftaya gelene kadar beliren belirtiler aniden kesilirse veya şiddetlenirse doktorunuza danışmalısınız.

Bebekte Neler Oluyor?

28. haftada bebek hızla büyür ve gelişimini tamamlamaya yaklaşır. Bebeğin boyu yaklaşık 37–38 cm (baş-topuk mesafesi) civarındadır ve ağırlığı yaklaşık 1 kg’a ulaşırnhs.uk. Bu büyüklük bir patlıcan kadardırnhs.uk. Bebekte baş ve vücut oranları iyice dengelenmiştir; kollar, bacaklar ve parmaklar tüm özellikleriyle gelişmiştir. Yüz hatları belirginleşmiş, kirpikler uzamış, saçlar çıkmış olabilir. Sinir sistemi ve beyin gelişimi sürmektedir; beyin bağlantıları arttığı için bebek dış seslere tepki vermeye başlar, ışığı algılar ve yüzünü kırpabilir. Tadı algılamaya, sesleri tanımaya başlar; örneğin annenin ve babanın sesini ayırt edip tepki verebilir.

Akciğerlerde sürfaktan üretimi 20. haftada başlar ve giderek artar. 28. haftada akciğerler hava soluyacak duruma gelmeye başlar, ancak erken doğum halinde solunum desteğine ihtiyaç duyulabilir. Bebeğin derisi giderek kalınlaşmakta, cilt altı yağ dokusu hızla artmaktadır. Kan hücreleri artık kemik iliğinde üretilmektedir.

Bu haftada bebek çok hareketlidir. Anne adayları 24–28. haftalar arasında bebeğin en hareketli dönemlerini yaşarlar. Hızlı büyüdüğü için daralan rahim içinde tekmeleri ve hareketleri kuvvetlidir; annekarından dışarıdan da kasık kısmında içe dışa vurma şeklinde izlenebilir. Bebek bazen hıçkırık tutabilir; anne bu ritmik hareketleri hissedebilir. Ayrıca bebek başparmağını emebilir veya esneyebilir. Bu dönemde bebek günlük hareketsizlik ve hareket periyotlarına sahiptir; uzun süreli hareketsizlik tespit edilirse (örneğin 12 saatte 10’dan az hareket) doktora haber verilmelidir.

Annede Neler Oluyor?

28 haftalık gebelikte annenin vücudunda pek çok değişim görülür. Rahim diyafram seviyesine yaklaşmış, pelvise doğru aşağı inmek için pozisyon değiştirmeye başlar. Bu, mesane üzerine baskı yaparak sık idrara çıkmaya neden olur. Bu dönemde birçok anne idrarını tutmakta zorlanma, hatta öksürme ya da gülme gibi basınç anlarında kaçırma yaşayabilir.

Anne adaylarının genel sağlık kontrolleri artık 2–3 haftada bir olacak şekilde planlanır. Bu kontrollerde tansiyon, kilo ve idrar takibi yapılır. Mayo Clinic’e göre her kontrolde anne adayının tansiyonu ve kilosu ölçülür; rahmin büyümesi pubis kemiğinden rahim tepe noktasına (fundal yükseklik) ölçülerek takip edilir. Bebek kalp atışı Doppler ile dinlenir. 24–28. haftalarda ayrıca kan sayımı, demir seviyeleri ve gestasyonel diyabet taraması için kan şekeri testleri yapılır. Anneye henüz yapılmadıysa glikoz yükleme testi 24–28. haftalarda önerilir.

Hormonal değişimler yoğun şekilde devam ettiği için anne adayları ruh hali dalgalanmaları yaşayabilir. Yorulma, heyecan, endişe ve buna bağlı uyku problemleri normaldir; gebelik boyunca geçirilen her yeni haftada anne kendi vücudundaki değişimlere uyum sağlamaya çalışır. Üçüncü trimester başladığından ötürü anne adayında nefes darlığı, hafif çarpıntı ya da ekstra yorgunluk olabilir çünkü rahim yukarı doğru büyüyüp diyaframı iternhs.uk. Kasık bağlarındaki gerilmeye bağlı olarak kasık ağrıları ortaya çıkabilir; bu Genellikle hamileliğin yanlarında hissedilen ağrılar, rahim genişledikçe görülen normal “yuvarlak bağ” ağrılarıdırnhs.uk. Ayrıca bel ve sırt ağrıları, eklemlerde gevşeme de yaygındırnhs.uk.

Gebelik hormonları nedeniyle damarlarda genişleme ve ödem sık görülür. Ayak bilekleri, ayak ve el şişliği sıcak günlerde artar; bu durum genellikle normal su tutma ile ilgilidir, ancak şiddetli ödemde preeklampsi riski için doktor kontrolü gerekebilirnhs.uk. Burunda kan damarları da genişler, bu nedenle anne adaylarında burun kanaması sık görülürnhs.uk. Mide-bağırsak sistemi etkilenir; artan hormonlar mide kapağını gevşetir, bu da mide ekşimesi ve yanmasına yol açabilirnhs.uk. Kabızlık ve hemoroid şikayetleri de artabilir. Göğüsler büyür ve aralıklı süt benzeri kolostrum akıntısı görülebilir.

Gebelikte Ultrason ve Gebelik Kesesi

28. haftada ultrason incelemesi yapılırsa, fetusun insan şekli net biçimde görülür. Ultrasonla bebek yağ birikimi ve kemik gelişimi dahil vücut kıvrımlarıyla birlikte net bir görüntü verir; elleri ve parmaklarını hareket ettirirken, göbek bağını veya başını oynatırken izlenebilir. Bu haftada bebeğin yüzü iyice belirginleşmiş olur; parmağını emerken ya da göz kırparken görülmesi sık rastlanan durumlardır. Bazen ultrason uzmanları kordonun bebeğin boynuna veya koluna dolanmasını da tespit edebilir; bu oldukça yaygındır ve genellikle özel bir sorun yaratmaz.

Gebelik kesesi (gestasyon kesesi), fetusu çevreleyen ve koruyan kesedir; ancak bu yapı gebeliğin çok erken haftalarında (4–10. haftalarda) ultrasonla görülür. 28. haftada artık bebek, amniyon sıvısı ve plasenta tüm alanı doldurduğundan gebelik kesesi ayrı olarak ayırt edilmez. Gebelik kesesi, anne rahmindeki doku olup embriyo ile birlikte genişler ve doğumdan sonra atılır. İlk haftalarda kas içerikli içi su dolu bir kese şeklinde görülse de 28. haftada amniyon sıvısı içinde gelişmiş fetusu sarar. Bu nedenle ultrasonu yapılırken gebelik kesesi yerine fetus, amniyon sıvısı ve plasenta yapılarına odaklanılır.

Beta HCG Değeri

Beta-hCG hormonu, gebelik testlerinin temelini oluşturur. Hamilelik boyunca hCG seviyesi ilk üç ayda (ilk trimester) en yüksek değerlerine ulaşır, ardından azalır. Örneğin bir rehberde gebeliğin 16–29. haftaları arasında hCG seviyesi 1.400–53.000 mIU/mL aralığında olabilirken, 29–41. haftalar aralığında 940–60.000 mIU/mL aralığında ölçülebilir. 28. haftada gebelik ikinci trimesterin sonuna yaklaştığından, hCG seviyesi genelde birinci trimester doruğundan gerilemiş olup yaklaşık onbinler mertebesindedir. Günlük hayatta beta-hCG testi, gebelik teşhisinde başlangıçta kullanılır; ileri gebeliklerde bebek sağlığı takibinde değil, ilk trimesterde hCG takibi bazen düşük riski veya çoğul gebelik şüphesinde yapılır. Normal gebelikte düşük β-hCG tek başına bir şüphe nedeni değildir. Hamilelik testi bağlamında, β-hCG değeri 25 mIU/mL üzerinde ise sonuç pozitif kabul edilir.

Kürtaj (Gebelik Sonlandırılması) Olanakları

Yasal düzenlemelere göre, gebeliğin 10. haftasına kadar kadının isteği ile kürtaj yaptırmak Türkiye’de mümkündür. 28. haftaya (7 aylık gebelik) gelindiğinde fetus canlılık kazandığı için isteğe bağlı sonlandırma yasal olarak mümkün değildir. Bu dönemde gebeliğin sonlandırılması ancak annenin hayatını tehlikeye atan çok ciddi durumlarda veya fetusta hayati kalıcı anomalilerde gündeme gelir ve bu bile uzman bir sağlık kurulunun onayını gerektirir. Örneğin annenin yaşamını tehdit eden doğuştan hastalıklar, tedavisi olmayan genetik bozukluklar gibi tıbbi zorunluluk halleri dışında, gebeliğin 28. haftasında kürtaj genellikle uygulanamaz. Bu nedenle 28. haftalık gebelikte kürtaj konusunda planlama yapmak normal değildir; anne adayının sağlık durumundaki çok özel riskli gelişmeler doktor tarafından değerlendirilmeli, uygun görülen tıbbi adımlar atılmalıdır.

Nelere Dikkat Etmeli?

28. haftada anne ve bebeğin sağlığı için dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Doktor kontrollerine düzenli gitmek önemlidir. Gebelik yüksek tansiyon riski ve gestasyonel diyabet açısından bu dönemde takip edilir. Ölçülen kan şekerine göre glukoz yükleme test sonuçları değerlendirilir. Kan basıncı ve şişlikler izlenir; şiddetli baş dönmesi, bulanık görme veya ani el-ayak şişliği varsa doktora haber verilmelidir (preeklampsi belirtisi olabilir)nhs.uk.

Fetal hareketleri izlemek kritik bir tavsiyedir. Gebelik 28. haftada bebeğin hareketli olması beklenir; gün içinde sık aralıklarla hareket sayımı yapılabilir. Bir kural olarak günde en az 10 belirgin hareket hissetmek hedeflenir. Hareketlerde belirgin azalma veya gecikme fark ederseniz, vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurun. Bebek 32. haftaya kadar hareketlerinde dalgalanmalar olsa da uzun süre hareketsizlik tehlikeli kabul edilir.

Gebelikte bağışıklık sistemi de önem kazanır. Anne adayları toksoplazma ve CMV gibi enfeksiyonlardan korunmalıdır. Örneğin kirli hayvan dışkısı veya çiğ etle temas önlenmeli, tuzluk gibi yuvalar temizlenirken eldiven kullanılmalıdır. Kedi kumu işini diğerine devredebilir; gebelikte toksoplazma tehlikesine karşı dikkat gerekirnhs.uk. Ayrıca bu dönemde burun kanamalarını yönetmeyi öğrenmek önemlidir. Burun kanaması yaşanırsa oturarak baş hafif öne eğilir, burun üst kısmı 10–15 saniye sıkılarak kanama durdurulmaya çalışılırnhs.uk.

Doktorunuz önerdiyse 28. haftada tetanoz/boğmaca aşısı veya RSV aşısı gibi ek koruyucu önlemler alınabilir (bazı ülkelerde 28. haftada RSV aşısı tavsiye edilmektedir). Doğru pozisyonda dinlenmek, aşırı kilo almamaya dikkat etmek ve dengeli beslenmek; yeterli protein, demir, kalsiyum ve vitamin alımına özen göstermek gerekir. Kafein alımını sınırlamak, alkol ve sigaradan kesinlikle uzak durmak hayatî önem taşır. Düzenli hafif egzersiz (örneğin yürüyüş, gebelik yogası, yüzme) kan dolaşımı ve sırt sağlığı için faydalıdır; egzersiz öncesi doktorunuza danışmayı unutmayın. Uzun süre ayakta durmaktan kaçının; dinlenirken ayakları hafifçe kaldırmak kan dolaşımına yardımcı olur.

Gebelikte Cinsellik

Cinsel yaşam genellikle gebeliğin sonuna kadar devam edebilir. Gebeliğin 28. haftasında, eğer doktorunuz aksi bir durum (plasenta previa, serviks yetmezliği, riskli çoğul gebelik vb.) belirtmediyse, cinsel ilişki yapılmasında sakınca yoktur. Amniyon sıvısı ve güçlü rahim kasları bebeği koruduğu için normal koşullarda ilişki fetus için zararlı değildir. Ancak bazı durumlarda cinsel ilişkiden kaçınılması gerekir: Eğer vajinal kanama, su gelmesi (amniyon sıvısı sızıntısı), rahim ağzının erken açılması (servikal yetmezlik), öyküde erken doğum riski varsa veya plasenta tamamen/alttan rahim ağzını kapatıyorsa, o dönemde cinsellik önerilmez. Ayrıca enfeksiyon varsa (özellikle doğuma yakın geçirilen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar) veya anne çok rahatsızsa ilişki ertelenebilir. Genel olarak, cinsel ilişki sırasında anne kendini rahatsız hissederse pozisyon değiştirmeli, ıkınma ve derin itilmeden kaçınmalıdır. Gerekirse kayganlaştırıcı veya yastık desteği kullanmak rahatlığı artırabilir. Unutulmamalıdır ki, gebelik boyunca duygusal yakınlık için cinsellik dışındaki bağlanma yöntemleri (sarılma, dokunma) da tercih edilebilir.

Doktor Kontrolleri ve Öneriler

Gebelik takibi 28. haftayla birlikte daha da sıklaşır. Rutin kontroller artık 2–3 haftada bire çıkar. Her kontrolde anne adayının tansiyonu, kilosu, idrarı ve fundal yükseklik ölçülür. Doktor veya ebe, fetusun kalp atımını dinler ve bebeğin hareketlerini sorar. Bu dönemdeki tarama testleri yapılmış olmalıdır (örn. ikili üçlü test, ultrason tarama). 24–28. haftalarda yapılması gereken glukoz tolerans testini yaptırmamışsanız bu haftalarda mutlaka yaptırın. Doktorunuz kan değerlerinizi, demir düzeyinizi kontrol eder, gerekirse demir takviyesi verir.

Aşılar konusunda “boğmaca” (Tdap) aşısı eğer önceden yapılmadıysa 20–32 haftalar arasında önerilir (sağlık hizmetlerinin belirttiği dönem); ayrıca 28. haftada ilk kez yapılan RSV aşısı da bebeğe doğum sonrası korunma sağlayabilirnhs.uk. Vitamin desteği olarak özellikle demir, kalsiyum ve D vitamini alımına dikkat edilmelidir.

Gebelik öncesi ve sonrasında yapılacak doğum hazırlıkları hakkında doktorunuzdan bilgi alın. Mesela 28. haftada bebek uykusunu almış olsa bile hareket saymak (kicks count) konusunda uyanık olmanız istenir. TheBump sitesinde belirtildiği gibi, her gün belli saatlerde 10 hareket saymak güvenli gebeliğin göstergelerindendir. Bu sayım anketini haftalık takip edin ve anormal bir azalma görürseniz doktorla iletişime geçin. Ayrıca germe egzersizleri, pelvik taban kas çalışmaları ve hafif yürüyüşlerle kendinizi dinç tutabilirsiniz (örneğin pelvik taban egzersizleri mesane kontrolünü korumaya yardımcı olurnhs.uk). Hamilelik dersleri ve doğuma hazırlık hakkında bilgi almak için hastanede düzenlenen grup eğitimlerine katılabilirsiniz.

Özet Değerlendirme

Yazıda 28. haftalık gebelik dönemi, bebek ve anne sağlığıyla ilgili tüm yönleriyle ele alınmıştır. Belirtilen başlıklar altında, gebeliğin anlaşılması, semptomlar, anne ve bebekteki değişiklikler, ultrason, gebelik kesesi, β-hCG düzeyi, sonlandırma, cinsellik ve doktor tavsiyeleri gibi merak edilen sorular detaylıca açıklanmıştır. İçerik özgün biçimde, bilimsel kaynaklara dayanılarak geniş kapsamlı bir rehber şeklinde hazırlanmıştır. Tüm gereksinimler karşılanmış ve gerekli tüm sorular kapsamlı biçimde cevaplanmıştır.