Blog

37. Hafta Gebelikte Neler Olur?

37. hafta, hamileliğin son dönemine girildiğini gösterir. Bu dönemde bebek doğuma birkaç hafta uzaklıktadır ve neredeyse tüm organları gelişimini tamamlamıştır. Tıp literatüründe 37. haftadan itibaren bebek tam dönem (term) olarak kabul edilir; bu hafta bebek doğsa bile genellikle sağlıklı yaşayabilirnhs.ukflo.health. 37. haftada gebelik, gebelik sayımına göre genellikle 9. ayın ikinci haftasına denk gelir. Bebeğin boyu ortalama 46–48 cm, ağırlığı ise yaklaşık 3–3.5 kg civarındadırflo.health. Bu dönemden sonra doğan bebeklerin beyninde ve akciğerlerinde olgunlaşma devam eder, ancak temelde bebek dış dünyaya hazırdır.

Bebekte Neler Olur?

37. haftada fetüsün gelişimi büyük oranda tamamlanmıştır. Bebeğin cilt altı yağ dokusu artmış, bu sayede dışarıda sıcak tutabilme yeteneği güçlenmiştir. Anne karnındaki bebek, bu hafta amniyotik sıvıyı yutmaya devam eder; yutulan sıvı mukuslu, yapışkan ilk dışkı (mekonyum) oluşturur. Önceki haftalarda vücudu kaplayan ince tüyler (lanugo) ve cildi koruyan verniks-mumsi madde büyük oranda kaybolmuştur. Bebeğin parmak kavrama refleksi gelişmiş olup parlak ışığa karşı dönme refleksi de görülebilir. Artık bebek, doğduktan hemen sonra yapacağı göz kırpma, esneme gibi hareketlerin temelini oluşturacak yüz ifadelerini rastgele gösterebilir. Rahimdeki hacim sınırlı olsa da bebek bu haftada da düzenli hareket eder; anne adayı, gün içinde en az 10 hareket hissederse bebek sağlıklı kabul edilir.

Çoğu bebek 37. haftada baş aşağı (vertex) pozisyonundadırnhs.uk. Bu pozisyon doğum için en uygun pozisyondur. Eğer bebek hala tersse (makat duruşu), doktor bazı tekniklerle döndürmeye çalışabilir. Amniyon sıvısı seviyesi normal bir seviyededir, plasenta işlevine devam eder. Doppler ile bakıldığında fetal kalp atış hızı genellikle 110–160 atım/dk arasında olur. 37. haftada bebek, anne karnında pratik gülümsemeler yapabilir; bunlar rastgeledir, henüz duygularla bağlantılı değildirflo.health.

Annede Neler Olur?

Anne vücudu doğuma hazırlanır. Rahim gebelik öncesine göre on kat daha büyümüştür ve karın çevresi en geniş halini almıştır. Bebeğin başı pelvis içine yerleşmeye başlamış olabilir (bu olaya lightening denir). Bebeğin aşağı doğru hareket etmesi, anne adayına nefes alıştıracak kadar bir rahatlama sağlayabilir; çünkü akciğerler daha fazla alan bulur. Ancak bu sırada mesaneye binen baskı artar, bu nedenle tuvalete sık çıkma eğilimi devam eder veya artarnhs.ukflo.health. 37. haftada bazı anne adayları “yuva yapma” içgüdüsü hissedebilir; bu, eve temizleyip düzenleme gibi eylemlere yönlendiren bir istektirnhs.uk.

Hormonal değişikliklerle beraber duygusal dalgalanmalar da olabilir. Heyecan, huzursuzluk, doğum korkusu gibi duygular bu dönemde sık görülür. Bebek yaklaştıkça hafif kaygı duymak normal kabul edilir; eğer bu kaygı iki haftadan kısa sürüyorsa genellikle zararsızdır. Fiziksel olarak bel ve sırt ağrıları yaşayabilirsiniz. Gebeliğin son evresinde karın öne doğru çıktığı için omurga daha fazla kamburlaşır ve bel ağrısı artabilir. Alt karın ve kasıklarda ise bebekten veya rahim bağlarından kaynaklanan hassaslık olabilir; bu tür ligament ağrıları genellikle kısa süreli ve hafiftir. İlerleyen gebelik haftalarına göre hafif de olsa ayak ve bacaklarda ödem (şişlik) oluşabilir. Bebeğin damarlara baskısı ve vücuttaki sıvı artışı nedeniyle özellikle akşamüstü ayaklarda hafif şişlik görülebilir. Bu durumu azaltmak için günde yaklaşık 2 litre su içmek, tuz alımını sınırlamak ve uzun süre ayakta kalmamak önerilir.

Gebelik hormonlarının etkisiyle meme uçlarından süt (kolostrum) gelebilir. Meme uçlarında sarımtırak bir sıvı sızıntısı görülebilir ki bu yeni doğacak bebek için doğal besin özelliği taşıyan kolostruma işarettir. Bazı annelerden hafif sarımtırak akıntı gelmesi normal kabul edilir.

Belirtiler ve Şikayetler

37. haftada görülebilecek yaygın semptomlar şunlardır: Yalancı kasılmalar (Braxton-Hicks); bunlar düzensiz aralıklarla gelen, genellikle az ağrılı karın kasılmalarıdır. Bu kasılmalar doğum eylemi göstergesi değildir ve istirahatle geçerflo.health. Vajinal akıntıda artış ve bazen sümüksü bir tıkaç (nişan) gelebilir. Açık pembe veya kahverengimsi sümüksü akıntı, rahim ağzının açılmaya başlaması ile eski mukus tıkacının atılması anlamına gelir. Parlak kırmızı kanama ise normal değildir ve derhal doktora bildirilmeli. 37. haftada bol miktarda su gelmesi veya düzenli kasılmalar (5 dakikada bir gelen, giderek şiddetlenen) gerçek doğumun habercisi olabilir; bu durumlarda vakit kaybetmeden hastaneye başvurulmalıdır.

Kasık ağrıları bu haftada sıkça görülür. Büyüyen rahim ve bağ dokularındaki gerilmeler yanma veya çekilme şeklinde hissedilebilir. Memorial’a göre 37. haftadaki sancılar çoğunlukla belden kasığa yayılan düzensiz yalancı doğum ağrısıdır. Bebegim ve Ben sitesi de kasık ağrısının genellikle geçici olduğunu ve dinlenmeyle hafifleyebileceğini bildirir. Eğer sancılar düzenli ve devamlı hale gelirse, doğumun başladığı düşünülebilir.

Diğer sık şikâyetler arasında yorgunluk, uyku güçlüğü (sık idrara kalkma veya sıkışma hissi nedeniyle), mide yanması ve kabızlık sayılabilir. Bu haftada huzursuzluk veya uyuklama isteği artabilir. Ayrıca ciltte çatlaklar (stria) oluşabilir; karnınızı nemlendiriciyle ovmak rahatlatıcı olabilir. Bazı anneler karın ağrısı, mide bulantısı veya su geçirme hissi (gaz) yaşayabilir; bunlar gebelik ilerledikçe sık görülen sindirim şikayetlerindendir.

Tehlike işaretleri arasında şiddetli baş ağrısı, görme bulanıklığı, yüz veya ellerde ani şişme, karın üstünde keskin ağrı sayılabilir. Memorial Grubu bu haftadaki ciddi baş ağrılarını tansiyon ölçümü ile ilişkilendirir: Eğer tansiyon 140/90’ın üzerinde ise veya görme bulanıklaşması varsa acilen tıbbi yardım alınmalıdır. Bunlar preeklampsi riskine işaret edebilir ve hemen değerlendirilmeli.

Ultrason ve Tetkikler

37. haftada doktor muayeneleri genellikle haftalık yapılır. Ultrason incelemesi planlanmışsa, bu dönemde genelde bebeğin büyüklüğünü, tahmini kilosunu, amniyotik sıvı miktarını (AFI) ve plasenta yerleşimini değerlendirmek için kullanılırflo.health. “Gebelik kesesi” terimi, gebeliğin ilk üç ayında kullanılan bir ifadedir; 37. haftada ultrasonla artık keseden çok plasenta, bebeğin pozisyonu ve su miktarına bakılır. Yani 37. haftada ultrason, bebeğin pozisyonu (genellikle baş aşağı), kalp atış hızı ve hareketleri, femur uzunluğu gibi biyometrik ölçümleri gösterir.

Ayrıca bu haftada yapılan testlerde doktorunuz grup B streptokok taraması için vajinal/rektal kültür alabilir. Beta-hCG testi ise gebeliğin erken tanısı için kullanılan bir yöntem olduğundan geç dönemde rutin yapılmaz. Bilgilendirme olarak belirtmek gerekirse, üçüncü trimesterde (29–41. haftalar) normal beta-hCG aralığı yaklaşık 940–60.000 IU/L civarındadır. 37. haftada beta-hCG ölçümü genellikle yapılmasa da bu değer, hamileliğin ilerleyen dönemlerinde giderek azalır. Gebelik boyunca kan basıncı, idrar tahlili, kan sayımı gibi testler belli aralıklarla tekrarlanır.

Beta-HCG Değerleri Kaç Olmalı?

Gebeliğin son aylık döneminde beta-hCG düzeyi erken döneme göre çok düşüktür. Yukarıda da belirtildiği gibi, 29–41. haftalık gebelikte normal beta-hCG aralığı 940–60.000 IU/L civarındadır. 37. haftada beta-hCG değeri rutin takibin bir parçası değildir; gebeliğin sağlıklı ilerleyip ilerlemediği daha çok ultrason ve fizik muayene bulgularıyla takip edilir. Erken haftalarda yüksek veya düşük beta-hCG endişe kaynağı olabilirken, 37. haftada bu hormonun seviyesindeki küçük değişimler genellikle klinik önem taşımaz.

Kürtaj (Gebelik Sonlandırılması)

37 haftalık gebelikte kürtaj (isteğe bağlı gebelik sonlandırma) hukuken ve tıbben uygulanamaz. Pek çok ülkede kadınların gebelik sonlandırma hakkı belirli bir haftaya kadar tanınır (örneğin Türkiye’de isteğe bağlı kürtaj en geç 10. hafta itibarıyla yapılabilmektedir). 37. hafta itibarıyla bebek doğuma hazırdır ve gebelik yasal sınırları çoktan aşmıştır. Elbette anne sağlığını tehdit eden bir durum varsa doğum erken indüklenebilir veya sezaryen kararı alınabilir; ancak sırf gebelikten kurtulmak amacıyla 37 haftada kürtaja kesinlikle izin verilmez. Bu dönemde kürtaj yerine doğum hazırlıklarına odaklanmak gerekir.

Gebelikte Cinsellik

Sağlıklı bir gebelikte, doktorunuz özel bir kısıtlama getirmediyse 37. haftada cinsel ilişkiye girmek genellikle sakıncalı değildir. Gebe kadınların yumurtalıkları kapalı olduğu için cinsel ilişki bebeğe direkt zarar vermez. Cinsel birliktelik sırasında rahim kasılmaları (orgazm sırasında) olabilir; ancak bu kasılmalar yalancı doğum sancısı gibi şiddetli ve düzenli değildir. Cleveland Clinic’in belirttiğine göre, erken doğum riski yoksa cinsel ilişki normal şartlarda erken doğum tetiklemez. Hatta bazı kaynaklar son haftalarda cinselliğin rahim ağzını yumuşatabilecek prostaglandinler içerdiğini, bu nedenle doğumu kolaylaştırabileceğini belirtir; ancak bu konuda net bir bilimsel kanıt yoktur.

Yine de dikkatli olunması gereken durumlar vardır. Doktorunuz plasenta previa (öne yerleşen plasenta) veya serviks açık olması gibi risk faktörleri tespit ettiyse cinsel ilişkiden kaçınmanızı önerebilir. Çoğu gebelikte ise uygun pozisyonlarda, ağrısız şekilde cinsel ilişkide bulunabilirsiniz. Yastık kullanmak, yan yatmak veya kadın üstte pozisyonları tercih edebilirsiniz. Cinsel ilişki anında ağrı, kanama veya su gelmesi gibi sorunlar yaşanırsa doktorunuza başvurun.

Hareketler ve Kalp Atışları

37. haftada bebek hala hareket eder, ancak hareketler hafifleyebilir. Bebeğin karın içi alanı kısıtlandığı için anne adayı hareketlerin yoğunluğunun azaldığını düşünebilir. Buna karşın çoğu bebek hâlâ tekmeler, dönmeler yapar ve hıçkırabilir. Anne “beşiktaş” hareketleri yerine büyük, yer değiştirme hareketleri hissedebilir. Bebeğin düzenli hareket etmesi (gün içinde belirli aralıklarla hareket sayımı) sağlığının iyi olduğuna işarettir. Hareketlerde ani düşüş hissederseniz doktora danışmalısınız.

Bebeğin kalp atışları bu haftada kolaylıkla duyulur. Muayenede Doppler ultrason veya stetoskopla fetüsün nabzı izlenir. Normal fetal kalp atış hızı dakikada 110-160 arasıdır. 37. haftada bebeğin kalp hızı genelde sabittir ve nabız dinlenerek bebeğin canlılığı kontrol edilir. Hızlı veya yavaş atım varsa doktor ekstra inceleme (NST, BPP vb.) isteyebilir.

Doktor Kontrolleri ve Öneriler

37. haftada doktor kontrolleri genellikle haftalık olarak yapılır. Her kontrolde tansiyon ölçümü, kilo takibi, idrar tahlili ve kan tetkikleri tamamlanır. Doktor elle muayene ile rahim ağzını kontrol eder, bebeğin baş pozisyonunu (muayenede hissedilen) değerlendirir. Gerekirse NST (Non-Stres Test) veya biofizik profil gibi testler ile bebeğin oksijen durumu ve hareketleri izlenir. Bu haftadan itibaren vajinal muayene yapılıp rahim ağzında incelme veya açılma olup olmadığı öğrenilebilir; başınız zaten pelvis içinde yerleşmişse (engagement) hafif bir açılma görülebilir ve endişe nedeni değildir.

Doktorunuzdan kontrol sırasında aşağıdaki konularda bilgi alabilirsiniz: Sezaryen planı yapılacaksa tarih, doğum başlaması durumunda nasıl haberleşileceği, GBS (Streptokok) sonuçları ve antibiyotik planı, doğumda ağrı kontrol yöntemleri (epidural vb.), bebeğinizin pozisyonu ve gerekiyorsa ters bebek için manevralar. Ayrıca özellikle mevsimsel aşı takvimine göre grip veya RSV aşısı yaptırmadıysanız, pediatrik önerilere göre son şansınız olabilir.

Anne adayı olarak bu dönemde dikkat etmeniz gerekenler:

• Dinlenme ve stres yönetimi: Bolca dinlenin; uyku düzeninizi sağlayın. Gereksiz stres ve yoğun fiziksel aktiviteden kaçının.
• Doğum hazırlığı: Doğum çantanızı hazırlayın, hastane çantanızı hazır bulundurun. Eşinizle doğum planını tekrar gözden geçirin. Hastane yolu, acil durum kontakları gibi detayları hatırlayın.
• Beslenme: Küçük porsiyonlarda, sık aralıklarla beslenin. Protein ağırlıklı besinler tercih edin; tuz ve şeker tüketimini sınırlayın. Günde yaklaşık 2 litre su içerek vücut sıvı dengesini koruyun. Laktozsuz süt veya ayran gibi kalsiyum kaynağı içecekleri tercih edin. Kabuğundaki faydalı lifler için sebze-meyveyi bol tutun.
• Hafif egzersiz: Mevsimine göre yürüyüş veya hafif yüzme yapabilirsiniz. Yoga, pilates ya da doğum provası hareketleri (örneğin pelvik tilt) hem kaslarınızı güçlendirir hem rahatlama sağlayabilir. Ancak karında gerdirici, riskli hareketlerden kaçının. Doktorunuz uygun görürse düşük tempolu egzersiz iyidir.
• Doğum belirtilerini öğrenme: Erken doğum (bu haftada risk düşüktür ama belirtiler benzer) belirtilerini bilin. Su gelmesi, düzenli sancılar ya da kanama fark ederseniz derhal sağlık kuruluşuna başvurun.
• Cilt ve vücut bakımı: Karnınız hızlı büyüdüğü için ciltte kaşıntı olabilir; hafif nemlendiriciler ile karnınızı yağlayarak cildi rahatlatabilirsiniz. Ayaklarınızı yukarıda tutmak şişkinliği azaltır. ılık duşlar omurga ve eklemler için iyi gelir.
• Dinlenmeyi ihmal etmeyin: Artık hamileliğin son haftasındasınız; yorulduğunuzda uzanarak dinlenin. Uyurken yastıkla destek almak rahatlık sağlayabilir. Ağır kaldırmaktan kaçının, gerektiğinde yardım isteyin.

Doğumun Yaklaştığını Gösteren Belirtiler

37. haftada doğum belirtileri takip edilir. Önemli doğum habercileri şunlardır:

• Nişan gelmesi: Mukuslu kanlı bir akıntı (eski mukus tıkacının atılması) görülebilir. Rahim ağzı doğuma hazırlanırken bu sümüksü tıkaç dökülür. Pek çok kadın nişanın gelmesinden günler veya haftalar sonra doğum yapsa da, bazen birkaç saat içinde de doğum başlayabilir.
• Düzenli kasılmalar: Eğer 5 dakikada bir gelen sancılar başlar ve süreklilik kazanırsa bunlar gerçek doğum kasılmasıdır. Bu sancılar giderek şiddetlenir ve dinlenmekle geçmez.
• Suyun gelmesi: Amniyon sıvısının aniden boşalması (büyük miktarda su gelmesi) net işarettir. Rengi berrak veya pembe olabilir. Böyle bir durumda hemen hastaneye gidilmelidir.
• Fetal hareketlerde değişim: Bazı anneler doğuma yakın, bir süre bebek hareketlerinin azaldığını hissedebilir. Bu normal kabul edilebilir; ancak hareketlerde ani ve belirgin bir azalma olursa doktorunuzla görüşün.

Herhangi bir belirti fark ettiğinizde doktorunuza haber verin ve hastaneye hazırlıklı olun. Genel olarak 37. haftada ortaya çıkan işaretler, doğumun yaklaştığını gösterir.