Blog

27. Hafta Gebelikte Neler Olur?

Bebekte 27. Haftada Gelişim

27 haftalık gebelikte fetüs hızla gelişimini sürdürür. Yaklaşık 1 kilogram ağırlığa ve 36–37 cm boyuna ulaşmıştır. Artık yüz hatları tamamen belirginleşmiş, bir insan görünümündedir. Kollar ve bacaklar kuvvetlenir, ciltteki kırışıklıkları dolduracak yağ birikir; verniks adı verilen beyaz, yağlı madde cildi kaplamaya başlamıştır. Akciğerleri gelişimini tamamlamak üzeredir; bebek amniyotik sıvı içine nefes alıp vererek ciğer provaları yapar ve karbondioksiti dışarı verir. Bu sıralarda hıçkırıkları da sık görülür (anne karnında aralıklı ritmik hareketler olarak hissedilebilir).

Bebeğin duyuları önemli ölçüde gelişmiştir. Göz kapakları açılıp kapanmaya başlar; retina ışığa duyarlı hale gelir. Örneğin karın üzerine ışık tutulunca fetüs kıpırdanabilir veya gözlerini kısabilir. Kulakları tam olgunlaşmasa da dış sesleri algılar; annenin sesi, müzik, yüksek sesler fark edilir. Beyin dokusu hızla olgunlaşır; sinir sistemi çalışma düzenini güçlendirir. Bebeğin korteksi gelişirken parmak emme refleksi görülebilir, bu da ultrason görüntülerinde izlenebilir. Ayrıca bu haftadan itibaren bağışıklık sistemini destekleyecek antikor geçişi başlar; plasenta aracılığıyla anne antikorları bebeğe iletilerek bağışıklık sistemi güçlenir (doğumdan sonra da anne sütü ile bu süreç devam eder).

Annede 27. Haftada Neler Değişir?

Gebeliğin üçüncü trimestresine adım atılan 27. haftada anne adayının vücudu da yeni değişiklikler yaşar. Rahim hızla büyümeye devam eder ve göğüs kafesine doğru uzanır; bu durum özellikle yatarken nefes darlığına neden olabilir. Sol yan yatmak, karın arasına yastık koymak gibi pozisyon değişiklikleri rahatlama sağlayabilir. Büyüyen rahim aynı zamanda mesaneye bası yapar: Anne, sık sık tuvalete gitme ihtiyacı duyabilir veya gülme-öksürme gibi ani karın içi basıncı artışlarında idrar kaçırma yaşayabilir. Bu noktada pelvik taban kaslarını güçlendiren Kegel egzersizleri önerilirnhs.uk.

Hormonal değişiklikler de devam eder. Östrojen ve progesteron artışı sindirim sistemini etkileyerek reflü (mide yanması) ve kabızlık yapabilirnhs.uk. Vücut ekzojen hormon dengesindeki değişim soluk borusundaki valfi gevşetir, bu da gastrik asidin yemek borusuna kaçmasına ve yanmaya yol açar. Damar genişlemesi nedeniyle eller ve ayaklarda şişlik görülebilirnhs.uk. Hormonlar aynı zamanda kemik iliği üzerinde etki ederek kan hacmini artırır; bu bazen kan şekeri düşüklüğü veya demir eksikliği anemisi riskini doğurabilir. Bu nedenle kan sayımı kontrolleri ve demir desteği gerekebilir. Büyüyen karın ve kas iskelet sistemi üzerindeki yük de bel ve sırt ağrılarına, bacak kramplarına neden olabilir. Özellikle belde ve kasıklarda çekilme tarzı ağrılar sık görülen şikayetlerdendir. Bu ağrılar genellikle normal kabul edilir; ancak çok şiddetli olursa doktora danışılmalıdır.

Annedeki Belirtiler ve Semptomlar

Anne adayının bu dönemde sık deneyimlediği genel belirtiler şunlardırnhs.uk:

• Yorgunluk ve uyku sorunları: Gebeliğin ilerleyen döneminde uyku kalitesi düşer, gündüz yatma ihtiyacı artarnhs.uk.
• Bel-sırt ve kasık ağrısı: Büyüyen rahim omurgayı öne doğru çeker, kaslar gerilir; ayrıca ligament gerilmelerine bağlı kasık ağrıları görülür.
• Nefes darlığı: Artan oksijen ihtiyacı ve rahmin göğüs boşluğuna basısı sebebiyle solunum sayısı artar; kısa nefes alınıyor hissi olabilir.
• Sık idrara çıkma/kaçırma: Rahim mesaneyi sıkıştırır; öksürme, gülme sırasında ani idrar kaçırma yaşanabilir.
• Bacak krampları: Özellikle geceleri bacak kaslarındaki kramplar yaygındır.
• Şişlik (ödem): Sıvı tutulması sonucu eller, ayaklar ve ayak bileklerinde şişlik oluşabilirnhs.uk.
• Kabızlık ve hemoroidler: Rahim basısı nedeniyle bağırsak hareketleri yavaşlar, kabızlık artar; kabızlıkta ıkınmak hemoroide yol açabilir.
• Reflü (Mide yanması): Yukarıda anlatıldığı gibi sık görülür.
• Duygudurum değişiklikleri: Hormonal dalgalanmalar sinir sistemi üzerinde etkili olduğundan ruh halinde iniş çıkışlar olabilir.
• Ruhsal durum ve cilt değişiklikleri: Göğüslerde hassasiyet, karında çatlak (stria), ciltte lekelenmeler (çillasma) yaşanabilir.

Anne adayları aşırı kilo alımına dikkat etmelidir. Düzensiz beslenme, fazla tuz tüketimi veya hareketsizlik kilo alımını hızlandırır. Dengeli diyet ve hafif egzersiz (yürüyüş, doğuma hazırlık egzersizleri) kilo kontrolü için önemlidir.

Ultrason ve Gebelik Kesesi

Gebeliğin 27. haftasında yapılan rutin ultrason muayenesi, bebeğin gelişim parametrelerini değerlendirmek için kullanılır. Bu hafta detaylı ultrasonda bebeğin büyüklüğü, amniyotik sıvı miktarı, plasenta yeri gibi ölçümler yapılabilir. Gebelik kesesi (gestasyon kesesi) ise aslında ilk trimesterdeki erken gebelik bulgularındandır; 27. haftada bebek ve plasenta net şekilde görülebilir, gebelik kesesi terimi artık kullanılmaz. Yukarıdaki görüntü örneğinde, bir ultrason scanında fetüsün profilini ve iskelet yapısını görebilirsiniz (bebeğin yüz, omurga ve kalp atışı monitörden takip edilebilir). Ultrason gebelik süresince bebek hareketlerini, kalp atış hızını ve gelişimsel anomalileri izlemek için güvenle kullanılır; üstteki fotoğraf detaylı bir fetal görüntülemeyi göstermektedirnhs.uk.

Gebelik boyunca 6-7 kez ultrason önerilir. 27. haftada gerekiyorsa ayrıntılı (seviye 2) ultrason ile bebekte yapısal anormallikler kontrol edilebilir. Aynı şekilde, bu dönemde Doppler ultrason veya steteskopla bebeğin kalp atışı rahatlıkla duyulur (normal kalp hızı 120-160/dk civarındadır). Sağlıklı bir bebek, muayene sırasında doktor kontrolünde düzenli kalp atış hızı ve iyi hareketlilik sergiler. Ultrason görüntüleri, ileride anne-babalar için değerli hatıra fotoğrafları olur; kimi zaman üretilen ultrason film kareleri saklanır, özünde yukarıdaki gibi özel anılara dönüşebilir.

Beta HCG Düzeyi

Koryonik gonadotropin (beta-HCG) gebeliğin erken haftalarında hızla yükselen bir hormondur. Bu hormon 9-10. haftada pik yapıp daha sonra yavaş yavaş azalır. 27. haftada ölçülen Beta HCG düzeyine ilişkin spesifik standart bir aralık yoktur; ancak genel veri olarak gebeliğin 16–29. haftalarında kan HCG değerleri yaklaşık 1.400–53.000 mIU/L arasında seyredebilir. Gebeliğin 1. trimesterinden sonra HCG düşüş trendine girdiğinden, sonraki haftalarda seviye daha düşük değerlerde kalmaya meyillidir. Bu dönemde rutin HCG takibi yapılmaz; Gebelik muayenelerinde HCG’den çok progesteron, demir, protein, kan şekeri gibi değerler izlenir.

Gebelikte Kürtaj (Sonlandırma) Durumu

27 haftalık bir gebelikte kürtaj (gebelik sonlandırma) hukuki ve tıbbi olarak oldukça kısıtlıdır. Türkiye’de isteğe bağlı gebelik sonlandırması yasal olarak gebeliğin 10. haftasına kadar yapılabilir; 10. haftadan sonra sadece annenin hayatının tehlikede olması veya ciddi fetal anomali durumunda, uzman doktor raporuna dayanarak gebelik sonlandırılabilir. Bilimsel literatürde 24. hafta genellikle yaşayabilirlik eşiği olarak kabul edilir. 27. haftaya gelmiş bir fetus prematür kabul edilir ve yoğum bakımda yaşama şansı vardır. Bu nedenle 27. haftada sağlıklı gelişen bir gebeliğin sonlandırılması normal koşullarda etik ve yasal değildir; sadece anne hayatını tehdit eden acil durumlarda (örneğin ağır preeklampsi, kanama, ölmekte olan fetus vb.) müdahale gündeme gelebilir.

Gebelikte Cinsellik

Hamilelikte cinsel ilişki genellikle güvenlidir, ancak bazı önlemler alınmalıdır. Amniyotik sıvı ve rahim kas yapısı bebeği korur; dolayısıyla komplikasyon olmadıkça cinsellik bebeğe zarar vermez. Bununla birlikte, doktorunuz vajinal kanama, su gelmesi, servikal yetmezlik veya plasenta previa gibi özel durumlar varsa cinsel ilişkiden kaçınmanızı önerebilir. 20. haftadan sonra sırtüstü düz pozisyonda uzun süre kalmaktan kaçının; büyüyen rahim omurga altındaki büyük damara baskı yaparak anne ve bebekte rahatsızlık yaratabilir. Bu dönem için yan yatış ya da önceden denenen konforlu pozisyonlar tercih edilebilir.

Cinsel istekte hamilelik ilerledikçe değişiklik olabilir; bazı kadınlar ikinci trimestere girince enerjik hissederken, üçüncü trimesterde ağırlık artışı ve yorgunluk nedeniyle istekte düşüş yaşanabilir. Partnerle iletişim kurmak, anneyi zorlamamak önemlidir. Prezervatif kullanımı, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma için hamilelikte de gereklidir. Sonuç olarak, özel bir kısıtlama yoksa cinsel ilişki hamilelik boyunca sürdürülmesi mümkün ve çiftler için yenilik dolu bir deneyim olabilir.

Doktor Kontrolleri ve Öneriler

27. haftada düzenli prenatal kontroller ihmal edilmemelidir. Bu dönemde yapılması önerilen bazı işlemler şunlardır:

• Aşılar: Boğmaca (pertussis) aşısı 16–32. haftalar arasında uygulanabilir; genellikle 20. haftada aşılanması önerilirnhs.uk. Bu aşı bebeğin hayati riske neden olabilecek boğmaca hastalığına karşı antikor geçişini artırır.
• Kan testleri: Hemoglobin (demir düzeyi), şeker taraması (24–28 haftalar arasında glukoz yükleme testi) ve kan grubu kontrolü önemlidir. Rh uyumsuzluğu varsa, 28. haftada anti-D iğnesi yapılabilir.
• Ağrı ve şikayet yönetimi: Eğer şiddetli bel-sırt ağrısı veya baş ağrısı, görme bozukluğu, şişlik gibi preeklampsi işaretleri varsa doktora başvurun. İzlem ziyaretlerinde tansiyon, idrar proteini kontrolü yapılmalıdır.
• Uçuş: 27. haftada henüz uçuş yasağı yoktur ancak çoğu havayolu 28. haftadan itibaren doktor onayı isternhs.uk. Uzun uçuşlardan kaçınıp, sık molalar vererek dolaşımı desteklemek gerekebilir.
• Fiziksel aktivite: Haftada en az 150 dakika ılımlı aerobik egzersiz (yürüyüş, yüzme, prenatal pilates vb.) kas gücünü korur ve stresi azaltır. Yüksek riskli gebelik yoksa egzersiz serbesttir. Ayak bileği esnetmeleri, sırt açıcı hareketler tavsiye edilir.
• Uyku ve beslenme: Rahatsızlıkları azaltmak için sol yan uyumaya çalışınnhs.uk. Dengeli beslenmeye devam edin; kalsiyum, demir ve protein alımına özen gösterin. Günlük meyve-sebze tüketimi, tam tahıllı gıdalar ve yeterli su tüketimi önemlidir. Yüksek oranda kafeinli içecek ve işlenmiş gıdalardan kaçınınnhs.uk.
• Sigara ve alkol: Kesinlikle yasaktırnhs.uk. Hamilelik döneminde içki ve sigara bebeğe kalıcı zararlar verebilir.

Ayrıca bu dönemde pelvik taban kaslarını güçlendirmeye başlamak faydalıdırnhs.uk. Sağlıklı bir duruş (düz sırt, öne eğik oturmaktan kaçınma), destekleyici gebelik yastığı kullanımı ve derin nefes egzersizleri rahatlamayı sağlar. Bebek hareketleri konusunda doktorun tavsiyelerine uymak (günlük hareket sayımı gibi) da bebeğin iyi olduğunu izlemekte önemlidir.

Anne Adayının Duyguları ve Hareketler

27. haftada anne adayı hem fiziksel hem de duygusal olarak çeşitli değişimler hissedebilir. Karnın giderek büyümesi rahatsızlık verebileceğinden, yürüme tarzı değişebilir, sırt bel desteği gerekebilir. Hormonların etkisiyle duygularda ani geçişler (mutluluk, hüzün, sinirlilik) yaşanabilir; bu dönemde stres yönetimi ve destekleyici sohbetler önemlidir.

Bebek hareketleri günden güne artar. Genelde 5 dakikada en az bir kez küçük tekmeler hissedilmelidir. 27. haftada düzenli tekme hissetmek rahatlatıcıdır; çünkü hareketli bebek bağ kurmayı güçlendirir. Nadir de olsa bir gün içerisinde belirgin azalma fark edilirse doktora başvurun. Kalp atışları bu haftada doppler ile kolayca dinlenir; normal fetal kalp hızı dakikada 120–160 arasıdır.

Gebelikte Nelere Dikkat Edilmeli?

• Ağır kaldırmaktan kaçının: İş veya evde ağır yük taşımamak, ani kalkıp oturmalarda yavaş olmak güvenliğiniz için önemlidirnhs.uk.
• Doğum hazırlığı: Doğum yerinizi düşünmeye başlayın; hastane veya doğum evini araştırın, doğuma hazırlık kurslarına katılınnhs.uknhs.uk.
• Hamilelik hakları: Çalışıyorsanız iş yerinizde anne adaylarına yönelik risk değerlendirmesi yaptırın; gerekirse gebelik raporu aldırınnhs.uk.
• Ağız bakımına dikkat: Hormonal değişimler diş eti sorunlarına neden olabilir; düzenli diş muayenesi önemlidir.
• Vitamini D: Kış aylarında ek D vitamini gerekebilir (nişan (prelud) olarak hamilelikte devamlılığını sağlamak için)nhs.uk. Yazın yeterli güneş alın.
• Hidrasyon: Vücuttaki artan kan ve amniyotik sıvı miktarı için bol su için.

Hamilelik boyunca içgüdülerinize kulak verin. Rahatsızlık hissettiğinizde dinlenin. Destek alın (yakın çevrenizle, gebelik danışmanından veya uzmanlardan). Gebeliğin bu evresi heyecanla geçen bir süreçtir; her konuda aklınıza takılanı doktorunuzla paylaşın.